કર્મનો સિદ્ધાંત

નિરંજન મહેતા

મહાભારતનું યુદ્ધ પુરું થયું અને ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ દ્વારિકા પરત આવ્યા.

પટ્ટરાણી રુક્મિણી તેની પાસે આવ્યાં અને પૂછ્યું –

“હે માધવ, યુદ્ધમાં ગુરુ દ્રોણ અને ભીષ્મ પિતામહ જેવા જ્ઞાની, પુણ્યશાળી અને મહાન યોદ્ધાઓને દગાથી મારવામાં તમે કેમ સહભાગી બન્યાં? એમની મહાનતાની કોઈ ગરિમા નહીં ? એમની સારપનું કોઈ મૂલ્ય નહીં ? આ પાપ તમે કેમ થવા દીધું ? “

પ્રથમ તો શ્રીકૃષ્ણ મૌન રહ્યાં અને ફક્ત સ્મિત આપ્યું !

પણ રુક્મિણીએ લીધી વાત મૂકી નહીં અને ફરી ફરી આ જ પ્રશ્ન પૂછવા લાગ્યાં…

ત્યારે શ્રીકૃષ્ણ બોલ્યાં : ” હે પ્રિયા, એ બન્નેની મહાનતા અને સારપ વિશે કોઈ શંકા નથી. પણ એ બન્નેએ જીવનમાં ફક્ત એક જ એવું ‘પાપ’ કર્યું હતું કે જેનાં કારણે એની આખી જીંદગીની તમામ સારપ અને પુણ્યકર્મો ધોવાય ગયાં.”

રુક્મિણી : “કયું પાપ, નાથ ?”

શ્રીકૃષ્ણ : ‘હે દેવી, એ બન્ને એ સભામાં ઉપસ્થિત હતાં કે જયાં દ્રૌપદીની લાજ લૂંટવાની કોશિશ થઈ. એ બન્ને એ ઘટના રોકવા બધી જ રીતે ‘સક્ષમ’ હતાં પણ એમણે મૂંગા રહીને જોયા કર્યું ! જે સારાપણું એક નારીનું અપમાન થતું રોકી ન શકે તે શું કામનું ? આ એક જ પાપ એ બન્નેની તમામ શ્રેષ્ઠતાને ધોઈ નાખવા માટે પૂરતું હતું !”

રુક્મિણી : ‘એ સાચું સ્વામી, પણ કર્ણનું શું ? એક શ્રેષ્ઠ મિત્ર, મહાપરાક્રમી અને મહાદાનેશ્વરી કર્ણનો શું દોષ હતો ? જેણે પોતાની માતા કુંતીને પણ અર્જુન સિવાય કોઇપણ પાંડવને ન મારવાનું વચન આપ્યું! ઇન્દ્રને પણ દાનમાં પોતાનાં કવચ કુંડળ આપી દીધાં. એવાં મહાન દાતા ને ક્યા પાપે માર્યો ?

શ્રીકૃષ્ણ : ‘મહારાણી, જ્યારે સાત સાત મહારથીઓ સામે સફળતાપૂર્વક એકલે હાથે લડીને મહાવીર અભિમન્યુ નીચે પડી ગયો અને સાવ મૃત્યુની સમીપ હતો, ત્યારે તેણે અસીમ આશાથી પાસે જ ઊભેલા કર્ણ પાસે પીવાનું પાણી માંગ્યુ. તેને શ્રદ્ધા હતી કે દુશ્મન હોવાં છતાં મહાન દાનેશ્વરી કર્ણ એને જરૂર પાણી આપશે..પણ પોતાની પાસે જ ચોખ્ખા મીઠાં પાણીનો ઝરો હોવાં છતાં, ફક્ત પોતાનો મિત્ર દુર્યોધન નારાજ ન થાય તે કારણે કર્ણએ મરતા અભિમન્યુને પાણી ન આપ્યું અને એ બાળયોદ્ધો તરસ્યો જ મરી ગયો !

‘હે રુક્મિણી, આ એક જ ‘પાપ’ એનાં જીવન દરમિયાનનાં દાનથી મળેલાં પુણ્યને નષ્ટ કરવા માટે પૂરતું હતું અને કાળની અકળ ગતિ જુઓ કે એ જ પાણીનાં ઝરણાંના કાદવમાં એનાં રથનું પૈડું ફસાયું અને તેનાં મૃત્યુનું કારણ બન્યું !

આ જ છે કર્મનો સિદ્ધાંત. કોઈને કરેલા અન્યાયની એક જ પળ જીવન આખાની પ્રમાણિકતાનો ‘છેદ’ ઉડાડી મૂકે છે.

(વોટ્સ એપ પર વાંચેલ એક સંદેશ)

નિરંજન મહેતા

A/602, Ashoknagar(Old),
Vaziranaka, L.T. Road,
Borivali(West),
Mumbai 400091
Tel. 28339258/9819018295
E – mail – Niru Mehta : nirumehta2105@gmail.com